Stresle çevrelendiğimiz günümüz dünyasında giderek popülerleşen kadim Doğu felsefeleri arasında Zen önemli bir yere sahip. Özünde Budizm’e bağlı olan bir anlayış olarak öne çıkan Zen; öncelikle Çin’de, ardından Japonya ve Vietnam gibi ülkelerde kendine yer edinir. Zen felsefesi içinde Zen ya da Zazen meditasyonu olarak bilinen fizik ve zihin bedenlerini rahatlatma yöntemiyle stresinizi ve düşüncelerinizi kontrol altına alabilirsiniz. Zen meditasyonu nedir, nasıl uygulanır ve faydaları nelerdir gelin yakından bakalım.

Zen Meditasyonu Nedir?

Zen, Budizm’in kollarından biri. Zen meditasyonu ya da Zazen ise, hiçbir şey yapmadan sessizce durmayı temeline alan bir meditasyon biçimi. Yaygın bir Zen deyişinde şöyle söylenir:

“Hiçbir şey yapmadan sessizce otur. Nasılsa bahar gelir ve otlar kendiliğinden büyür.”

Bu deyişten de anlaşılacağı üzere Zen meditasyonunda temel düşünce hayatın akışına teslim olarak “olacak olana güvenmek”tir. Bunu tamamen tepkisizliğe bir övgü gibi düşünmemek gerekir. Zen ile tamamen tepkisiz kalarak yalnızca bir şeylerin beklenmesi anlaşılmamalıdır. Akışa güvenirken sorumlulukları da yerine getirmek kilit bir noktadır.

Zen meditasyonu, Zen keşişlerinin sadece anda kalarak deneyimledikleri bir meditasyon. Japonca kökenli olan Zazen kelimesi oturmak anlamındaki “zuo” ile zen ya da meditasyon anlamına gelen “chan” kelimelerinden ortaya çıkar.

Zen Budizmi’nde bu meditasyon, herhangi bir amaç gözetmeden beden ve zihnin sakinleşerek evrenle uyumlanma ve aydınlanma aşamasına gelmesi olarak tanımlanabilir.  Hiçbir şey yapmamak üzerine kurulu olan bu meditasyon biçimi oldukça basit görünen ama uygularken zihni boşaltmak açısından zorlanılan bir meditasyondur. Çünkü sürekli düşüncelere boğduğumuz zihnimizi kısa bir süre için akışa bırakmak başlarda zor gelebilir. Ancak hiçbir şey düşünmemek, kendimizi buna “zorlamak” olarak düşünülmemeli. Zazen meditasyonunda önemli olan zihni düşünmemeye zorlamak değildir. Sadece zihni özgürleştirerek düşüncelerin serbestçe akmasını gözlemlemektir.

Zen Meditasyonu Nasıl Uygulanır?

Zen meditasyonunu uygulama konusunda iki farklı görüş bulunur. Kimi düşünürlere göre Zen, hayatımızın her anında uygulanabilir bir öğretidir. Zihninizi serbest bıraktığınız her an, otururken, ayakta ya da yürürken Zazen uygulayabilirsiniz. Kimi düşünürlere ve geleneksel Zazen meditasyonuna göre ise rahat bir pozisyonda oturmak ve belli bir disipline uygun olacak şekilde meditasyonu gerçekleştirmek gerekir.

Geleneksel Zen Meditasyonu

Geleneksel olarak Zazen, Japonya’da kalabalık bir ortamda, zendo adı verilen meditasyon salonlarında gerçekleştirilir. Uzun periyotlar halindeki meditasyonların ardından bedensel akışı sağlamak adına kısa yürüyüşler yapılır. Meditasyona üç çan sesiyle başlanır, bir bitiş çanıyla tamamlanır. Fakat günlük hayatta tüm bu ritüelleri uygulamak ya da bunlar için Japonya’ya gitmek zorunda değilsiniz.

Zen meditasyonunda temel olarak birkaç noktaya dikkat etmeniz yeterli. Meditasyon esnasında vücudunuza herhangi bir ağrıya neden olmayacak konforlu bir oturma pozisyonu bulmalısınız. Yarım lotus pozisyonu adı verilen bağdaş kurarak oturma durumu eğer beliniz için rahat değilse bir sandalyeye de oturabilirsiniz. Lotus pozisyonu alarak oturmaya karar verdiyseniz rahat bir minder seçebilir, dik bir oturuşa geçebilirsiniz.

İkinci önemli nokta ise nefesinize odaklanmaktır. Kimi kaynaklar Zazen meditasyonunda dikkati bir araya toplamak adına içinizden 10’a kadar saymanız, 10’a geldikten sonra 1’den başlayarak odaklanma sürene kadar bu sayımlara devam etmenizi öneriyor. Ancak bazı kaynaklar böyle bir sayıma yer vermiyor. Odaklanmanıza yardımcı olacak yöntemi deneyebilirsiniz.

Yeni başlayanlar uzun bir süre meditasyona odaklı kalamayabilirler. Size en uygun süreyi seçene kadar 5 dakikayla başlayabilir, günlük olarak tekrarladığınız meditasyonları 20-30 dakika aralığında devam ettirebilirsiniz.

Rahat hissedeceğiniz bir ortam hazırlamak için tütsü ve mumlardan yardım alabilir, meditasyon müziklerinden ya da tamamen sessiz bir ortamdan yararlanabilirsiniz. Kimse tarafından rahatsız edilmeyeceğinize emin olduğunuz bir ortamda meditasyonu yapmaya dikkat edin.

• Rahat ettiğiniz bir pozisyona gelin. Yavaşça gözlerinizi kapatın. Tamamen zihni uyutmamak adına gözlerinizi yarım şekilde de kapatabilirsiniz.
• Ellerinizi kucağınızda, sağ elinizi sol elinizin üzerinde başparmaklarınız birbirine değecek şekilde yerleştirin.
• İster nefeslerinizi sayarak ister saymadan ama sadece nefesinize odaklanarak nefes alıp verin.
• Zihninizdeki düşünceleri tamamen uzaklaştırdığınızdan emin olana kadar nefesinize odaklı kalın.
• Sakin nefesler alıp vererek içsel huzurunuza erişene kadar, olup bitenleri sadece akışta kalarak gözlemlemeye dikkat edin. Zihninizi kontrol etmeyin, düşüncelerin tıpkı gökyüzündeki bulutlar gibi geçip gitmesini izleyin.

Zen Meditasyonunun Faydaları

Zen meditasyonunun Batı dünyasında da giderek popülerleşmesi üzerine her geçen gün yeni bilimsel çalışma yapılıyor. Zazen’in düzenli yapıldığı takdirde zihin ve beden sağlığı üzerinde birçok olumlu etki yarattığı bu bilimsel çalışmalarla ortaya koyuluyor. Özellikle zihin sağlığını olumlu etkileyen bu durumları şöyle sıralayabiliriz:

• Stresi ve stresin yol açtığı zihinsel engelleri ortadan kaldırır.
• Stresten uzaklaşarak berraklaşan zihniniz daha rahat odaklanır.
• Zihindeki olumlu değişimler sonucu bilinçaltında da gelişmeler yaşanır. Yaratıcılığın ve empati gücünün artması, kişinin vizyonunda olumlu değişimlere sebep olur.
• Gün boyu yanlış duruşta oturmaya alışık olan fizik bedenine lotus oturuşu sayesinde rahatlama gelir. Bel ve boyun başta olmak üzere birçok fizik ağrısı hafifler.
• Zihindeki hafifleme bedensel faydaları da beraberinde getirir. Böylece bağışıklık sisteminiz güçlenir.
• Kan dolaşımınızın akışı düzenlenir ve vücudunuzdaki enerji alanları açılır. Böylece blokaj halindeki çakralarınızı da açabilirsiniz.